De verplichting om een verzekering af te sluiten
De deontologische code stelt dat u een verzekering moet afsluiten. Is dit werkelijk verplicht en over welke verzekering gaat het dan? Hieronder overlopen we de meest voorkomende vragen over dit thema.
Inhoud
- Bent u verplicht om een verzekering af te sluiten?
- Welke soort verzekering is verplicht?
- Wat is burgerlijke aansprakelijkheid?
- Zijn de regels verschillend als u zelfstandig, werknemer of ambtenaar bent?
- Worden uw advocaatkosten gedekt door een BA-verzekering?
- Bestaan er andere kosten die niet altijd door een BA-verzekering worden gedekt?
- Is een BA-verzekering dus voldoende?
- Hoe kiest u een verzekeraar?
- Referenties
1. Bent u verplicht om een verzekering af te sluiten?
U bent effectief verplicht om een verzekering af te sluiten. Dit volgt uit artikel 27 van de Deontologische Code:
"De psycholoog is gedekt door een verzekering die geschikt is voor de vergoeding van alle schade die hij, rekening houdend met de sector waarin hij actief is, kan veroorzaken." |
2. Welke soort verzekering is verplicht?
Dit wordt niet duidelijk gepreciseerd door de Code. Redelijkerwijs en naar analogie met de andere vrije beroepen kunnen we echter aannemen dat het hier om een beroepsaansprakelijkheidsverzekering gaat (verder "BA-verzekering") die bescherming biedt tegen burgerlijke aansprakelijkheid in het kader van uw beroepsuitoefening.
3. Wat is burgerlijke aansprakelijkheid?
Iedereen die schade veroorzaakt aan een ander is in principe verplicht om deze schade te vergoeden (art. 1382 Burgerlijk Wetboek). Ook in het kader van uw beroepsuitoefening kan het voorvallen dat u, morele, lichamelijke of materiële schade veroorzaakt bij uw cliënten of bij andere personen. Deze kunnen u in een dergelijk geval aansprakelijk stellen voor de geleden schade in het kader van een burgerrechtelijke vordering.
Indien de rechter die de zaak beoordeelt, besluit dat:
- U een fout maakte,
- De klager schade heeft geleden,
- Er een oorzakelijk verband is tussen de fout en de geleden schade,
dan zal hij u in principe een schadevergoeding opleggen. Een BA-verzekering komt daarin in principe tussen, tenzij u zich in één van de gevallen bevindt waarin uw specifieke polis geen dekking verleent.
De verzekeraar speelt een belangrijke rol in de aansprakelijkheidskwestie. Overleg daarom altijd met uw verzekeraar vooraleer u bepaalde stappen onderneemt. Formuleert u bijvoorbeeld een verklaring of verontschuldiging naar de cliënt die u in gebreke stelt, zonder medeweten of akkoord van de verzekeraar? Dan brengt u mogelijk de belangen van de verzekeraar in het gedrang en kan deze in sommige gevallen weigeren om tussen te komen.
4. Zijn de regels verschillend als u zelfstandige, werknemer of ambtenaar bent?
Waar zelfstandigen in principe steeds de volle verantwoordelijkheid dragen voor fouten in het kader van hun beroep, zijn werknemers en ambtenaren op burgerrechtelijk vlak anders beschermd. Zo is de werknemer die in de uitvoering van zijn arbeidscontract schade veroorzaakt, alleen aansprakelijk indien het gaat om[1]:
- Een opzettelijke fout,
- Een zware fout,
- Een lichte fout die een herhalend karakter heeft (dus geen toevallige of éénmalige lichte fouten).
5. Worden uw advocaatkosten gedekt door een BA-verzekering?
Dit is mogelijk maar zeker niet altijd het geval. Komt uw BA-polis toch tussen in de advocaatkosten? Wees er dan wel van bewust dat:
- De BA-verzekeraar in principe zelf een advocaat kiest;
- De advocaat in de eerste plaats de belangen van uw verzekeraar behartigt. Deze belangen lopen niet noodzakelijk gelijk met die van u als verzekerde.
Niets belet u echter om een eigen advocaat te nemen. Dit gebeurt in principe op eigen kosten, tenzij u ook een rechtsbijstandsverzekering afsloot (zie verder).
6. Bestaan er andere kosten die niet altijd door een BA-verzekering worden gedekt?
Kosten verbonden aan de burgerrechtelijke aansprakelijkheid
Naast de eventuele schadevergoeding spelen er nog andere kosten mee die het uiteindelijke prijskaartje fors kunnen opdrijven:
- De gerechtelijke kosten verbonden aan de procedure zelf;
- De kosten van een expertise;
- De vergoeding van uw advocaatkosten.
Deze kosten worden in principe niet gevat door een BA-verzekering. Indien u niet aansprakelijk wordt gesteld kan de rechter de tegenpartij wel veroordelen tot het betalen van een rechtsplegingsvergoeding. Dit betekent dat de tegenpartij moet tussenkomen in uw advocaatkosten. Echter, dit zal nooit het volledige bedrag omvatten. Wordt u daarentegen aansprakelijk gesteld? Dan kan de rechter u evenzeer opdragen om tussen te komen in de advocaatkosten van de tegenpartij.
Verbonden aan andere soorten aansprakelijkheid
Naast BA bestaan er nog andere soorten aansprakelijkheid die een aantal specifieke kosten met zich meebrengen. Voor sommige ervan kunt u zich eveneens verzekeren.
Op strafrechtelijk niveau
Deze vorm van aansprakelijkheid speelt mee in het kader van strafrechtelijke overtredingen[2]. Het strafwetboek bepaalt bijvoorbeeld dat schendingen van het beroepsgeheim kunnen worden bestraft met een geldboete en/of een gevangenisstraf (artikel 458 SW).
De strafrechtelijke aansprakelijkheid is steeds persoonlijk, wat betekent dat een werknemer of ambtenaar zich niet kan verschuilen achter de instructies van de persoon die hem tewerkstelt[3]. De strafrechtelijke aansprakelijkheid is dus hetzelfde voor zowel zelfstandigen, werknemers als ambtenaren .
Voor de boetes die volgen uit een strafrechtelijke aansprakelijkheid kunt u zich in principe niet verzekeren. Een BA-verzekering zal u hierbij dus geen financiële ondersteuning bieden. Een rechtsbijstandsverzekering (zie verder) kan daarentegen wel volledig of gedeeltelijk tussenkomen in de kosten voor uw verdediging, maar enkel indien uw polis verdediging bij strafzaken omvat.
Een burgerlijke vordering voor de strafrechter
In tegenstelling tot een burgerlijke procedure, heeft de strafprocedure niet als hoofddoelstelling om geleden schade te vergoeden[4]. Indien het slachtoffer een schadevergoeding eist, kan hij bijkomstig wel nog een burgerlijke vordering instellen voor de strafrechtbank. Sommige BA-verzekeringen komen tussen in deze kosten, toch indien schadevergoedingen die voortvloeien uit een strafrechtelijke overtreding door de polis worden gedekt. Dit is echter niet altijd het geval.
Op tuchtrechtelijk niveau
Als psycholoog bent u gebonden aan een deontologische code. Wanneer een cliënt of een andere persoon meent dat u uw code hebt geschonden, kan hij een klacht indienen bij de Psychologencommissie. U moet zich in dit geval verantwoorden ten opzichte van de Disciplinaire Raden.
Indien de Tuchtraad oordeelt dat u een deontologische fout maakte, kan deze u één van de volgende sancties opleggen:
- Een waarschuwing;
- Een tijdelijke schorsing (max. 2 jaar);
- Een definitieve schrapping.
>> Klik hier voor meer informatie over het verloop van de Tuchtprocedure.
Doorheen de tuchtprocedure hebt u de mogelijkheid om u te laten bijstaan door een advocaat. Wees er echter van bewust dat dit een bijkomende kost met zich meebrengt. U zal het ereloon van de advocaat immers niet kunnen verhalen op de klager of de Psychologencommissie, ook niet indien de Tuchtraad geen deontologische fout kon vaststellen. Een BA-verzekering zal u hierbij in elk geval niet helpen. Sommige rechtsbijstandsverzekeringen (zie verder) komen wel tussen voor de verdedigingskosten in het kader van een tuchtprocedure.
7. Is een BA-verzekering dus voldoende?
Om deontologisch in orde te zijn, is een beroepsaansprakelijkheidsverzekering die tussenkomst bij schadevergoedingen in het kader van burgerrechtelijke aansprakelijkheid in principe voldoende. Anderzijds is een schadevergoeding zeker niet altijd de grootste kost in een burgerrechtelijke procedure en bestaan er nog andere soorten aansprakelijkheid die specifieke kosten met zich kunnen meebrengen (zie de toelichting onder punt 5 en 6). Of u verzekering aangaat, hangt dus vooral af van de graad van financiële bescherming die u zelf wenst en de premie die u in ruil daarvoor wil betalen.
Een bijkomende rechtsbijstandsverzekering kan bijvoorbeeld aan te raden zijn. Een dergelijke verzekering staat u bij in de verdediging van uw rechten en komt tussen in de kosten die daarmee samenhangen, bijvoorbeeld het honorarium van uw advocaat, de gerechtskosten en/of de rechtsplegingsvergoeding[5]. Dit is toch het geval:
- Indien de verzekeraar van oordeel is dat de kosten door uw polis wordt gevat;
- voor zover het maximumbedrag waarvoor dekking wordt gegeven niet wordt overschreden.
Wees er daarnaast van bewust dat ook dit type verzekering niet altijd:
- de totaliteit van de kosten zal dekken;
- een dekking voorziet bij alle soorten aansprakelijkheid.
Kijk dus goed het voorgestelde contract na om te weten wat precies gedekt is. De mate van dekking zal vaak afhangen van de premie die u in ruil daarvoor betaalt.
Daarnaast bestaan er nog andere soort financiële dekkingen die niet kaderen binnen aansprakelijkheidskwesties, maar ook interessant zijn om nader te bekijken. Bijvoorbeeld:
- Een verzekering voor gewaarborgd inkomen die beschermt tegen inkomstenverlies bij arbeidsongeschiktheid (Voor meer informatie klik hier);
- Een Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (Voor meer informatie klik hier).
8. Hoe kiest u een verzekeraar?
De keuze van een verzekeraard hangt sterk af van uw specifieke situatie, noden en wensen. Voor persoonlijk advies kunt wel beroep doen op een verzekeringstussenpersoon (zie https://mcc-info.fsma.be/nl/wat-een-verzekeringstussenpersoon voor een toelichting).[6]
Daarnaast wijzen we u ook nog op de website www.abcverzekering.be. Deze website is een initiatief van Assuralia.be, de Beroepsvereniging van Verzekeringsondernemingen. U vindt hier heel wat interessante informatie, waaronder ook een checklist voor startende zelfstandigen (zie http://www.abcverzekering.be/werk-onderneming/checklist-een-onderneming-starten#).
Noot. Sommige beroepsverenigingen voorzien als ledenvoordeel een korting voor een BA-verzekering bij een specifieke maatschappij. Ga hiervoor ten rade bij uw beroepsvereniging.
[1] Coëffé M., & Callens, S. (2017). Deel 1, Hoofdstuk 10 - De aansprakelijkheid van de psycholoog. In Callens, S., & Van Overstraeten, M. (dir.). Het beroep van psycholoog en de uitoefening van de klinische psychologie. Limal: Anthemis, p. 144.
[2] Coëffé M., & Callens, S. (2017). Deel 1, Hoofdstuk 10 - De aansprakelijkheid van de psycholoog. In Callens, S., & Van Overstraeten, M. (dir.). Het beroep van psycholoog en de uitoefening van de klinische psychologie. Limal: Anthemis, p. 126.
[3] Coëffé M., & Callens, S. (2017). Deel 1, Hoofdstuk 10 - De aansprakelijkheid van de psycholoog. In Callens, S., & Van Overstraeten, M. (dir.). Het beroep van psycholoog en de uitoefening van de klinische psychologie. Limal: Anthemis, p. 126.
[4] Coëffé M., & Callens, S. (2017). Deel 1, Hoofdstuk 10 - De aansprakelijkheid van de psycholoog. In Callens, S., & Van Overstraeten, M. (dir.). Het beroep van psycholoog en de uitoefening van de klinische psychologie. Limal: Anthemis, p. 136.
[5] Assuralia (z.d.). Rechtsbijstandsverzekering: om uw rechten te vrijwaren en te doen gelden, p. 5. Geraadpleegd via http://www.abcverzekering.be/alle-brochures.
- Ontvangstbewijsboekjes en fiscaal dagboek
- De verplichting om een verzekering af te sluiten
- Inschrijving in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO)
- Mag u van uw cliënt een verzuimvergoeding eisen voor gemiste sessies?
- Btw-vrijstelling
- General Data Protection Regulation - een stappenplan voor psychologen
- De inschrijvingsbijdrage: fiscale gevolgen voor zelfstandige psychologen